هو الحق و له الحمد
قیاس این طور تعریف شده است : اثبات حکم فى محل بعلة لثبوته فى محل آخر بتلک العله
براى
فهم بیشتر , توضیح عبارت فوق چنین است : حکمى در موردى صادر شده است ,
فرضا در شرع مقدس آب انگور جوشیده حرام گردیده و بیش از این نیز شارع
توضیحى نداده است , و فقط گفته است : الخمر حرام , حال مى خواهیم بدانیم که
آیا آبجوهم حرام است یا خیر ؟
براى اینکار این طور استدلال مى کنیم
: آب انگور جوشیده چون مسکر است حرام است , و بعد نتیجه مى گیریم چون
آبجوهم مسکر است پس حرام است . این را در اصطلاح اصول قیاس مى گویند .
با
توضیحاتى که داده شد ترجمه جزء بجزء عبارت مذکور بدین قرار است : اثبات
حکم فى محل، یعنى قیاس عبارت است از اثبات نمودن حکمى ( مثل حرمت ) در یک
موردى ( مثلا آبجو ) ( لعلة ) به خاطر علتى ( مانند اسکار ) لثبوته فى محل
آخر ) به خاطر ثبوت همان حکم ( حرمت ) در محلى دیگر ( آب انگور ) , ( بتلک
العله ) به واسطه همان علت ( اسکار ) این بود تعریف و چگونگى دلیل قیاس و
چنانچه آشکار گشت شیعه اینگونه استدلال را قبول ندارد و لذا مستند قائلین به حرمت آبجو ادله دیگرى است نه قیاس.
منبع : مباحثی از اصول فقه آیت الله محقق داماد، دفتر دوم، صفحه 162 و 163